اختلاف زیست‌محیطی آرژانتین و اروگوئه (2010)؛ تبیین برخی مباحث و اصول

کشور آرژانتین در 4 مه 2006 پس از گذراندن مراحل مختلف قضایی و سیاسی برای حل‌و‌فصل اختلاف‌هایش با اروگوئه پیرامون نقض تعهدات این کشور از معاهدۀ بین دو کشور موسوم به اساسنامۀ رودخانۀ اروگوئه 1975، دعوایی بر همین مبنا علیه اروگوئه در دیوان بین‌المللی دادگستری اقامه کرد. نقض‌های ادعایی حاوی نقض تعهدات شکلی و ماهوی از اساسنامۀ بین دو کشور و برخی از اصول حقوق بین‌الملل محیط زیست به سبب مخاطرات احتمالی ناشی از راه‌اندازی دو کارخانۀ خمیر کاغذ نزدیک رودخانۀ مرزی بود. پس از اعلام صلاحیت دیوان و شروع رسیدگی ماهوی که همراه با مجادله‌های متعدد و ادعاها و دفاعیات و ارائۀ شواهد و دلایل گوناگون فنی و حقوقی بود، سرانجام، دیوان در 20 آوریل 2010 دومین رأی ترافعی محیط زیستی خود پس از قضیۀ سد - موضوع اختلاف کشورهای مجارستان و اسلواکی در 1997ـ را صادر کرد. دیوان در رأی صادره به مباحث مهمی مانند اصول حقوق بین‌الملل محیط زیست در قالب تأیید یا عرفی دانستن برخی از آنها مانند اصل پیشگیری و منع استفادۀ زیان‌آور از سرزمین و ارزیابی محیط زیستی به فراخور موضوع اشاره کرده است. در این رأی دیوان، اروگوئه را به نقض تعهدات شکلی مندرج در اساسنامه محکوم کرد و این کشور را در قبال نقض تعهدات ماهوی مسئول ندانست.